ZEYBEK 2020 07, 03:43
Zeybek
Görsel Sahibi: Isparta İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Arşivi
Halk Oyunları
Genellikle açık havada davul, zurna, ut, cümbüş, keman, klarnet, def, darbuka, bağlama, düdük, kaval ya da kaşıkla oynan zeybekler, dokuzlu aksak tartımlıdır. Oyunlar kol, bacak ve gövde devinimlerine göre kurulmuştur. Haykırışlar, birdenbire sıçramalar, yere diz ve el vurmalar vardır. Yörede ağır zeybekler olduğu gibi hızlı zeybekler de görülür. Genellikle erkek oyunu olarak bilinen zeybek Isparta da kadınlarca da oynanır.
Zeybek yürümeyle başlar. Burada tartını bedene alınır. İkinci yürümeden sonra ani saldırma ve atak devinimler sergilenir. Diz üzerine düşme, çığlık atma, diz üstünde yürüme devinimlerinden sonra oyun, düz yürüme ile biter. Zeybek oynayanlar kendi aralarında değişik adlarla anılırlar. Geleneksel ayrıma göre "efe" toplantıları yöneten, zeybeklere başkanlık eden en yürekli kişidir. Efenin emrinde, kol beyi görevi yapan yiğit "zeybek"tir. Zeybekler "kızanları" yetiştirir. Kızanlar efenin emrinde, zeybeklerin yönettiği askerlere benzerler. Oyunlarda bu ayırım, giysilerinden ve oynadıkları oyunlardan belli olur. Efeler, ağır ve tek kişilik zeybek oyunu, zeybekler hızlı ve kaşıklı oyunlar, kızanlar ise uçan, hafif ve hızlı oyunlar oynarlar.
Isparta ve yöresinde bilinen ve oynanan başlıca zeybek oyunları: Ağır Zeybek, Asi Zeybek, Sarı Zeybek, Sıra Zeybeği, Kesik Zeybek, Serenler Zeybeği, Köroğlu, Sepetçioğlu Zeybeği, Evlerinin Önü Mersin, Ardıçtandır Kuyuların Kovası, Badılcanı Doğradım, Gül Kuruttum, Çayıra Serdim Postu, Hükümedin Önünden Geçtim’dir.
Ağır Zeybek: Dokuz dörtlük, ancak dört vuruşlu aksak ölçüdedir. Ağırbaşlı, soylu ve temkinli bir havada oynanır. Ağır zeybek efe oyunudur. Korkusuz, ağırbaşlı ve soğukkanlı bir görünüşü vardır.
Köroğlu Zeybeği: Genellikle ağırdan başlayan bu oyunlar, sonra hızlanır. 5/8, 10/8 zaman ve değerlidir. Oyunun ortasında Köroğlu’ndan bir türkü söylenir:
Yiğitler silkinip ata binende
Derelerde bozkurtlarda ün olur
Yiğit olan döne döne döğüşür
Kötüler kavgadan kaçar hun olur
Koç yiğit adasın almış atıyor,
Ak elleri kızıl kana batıyor
Bir kötü kavgadan dönmüş kaçıyor
Kaçma kötü kaçma şimdi dün olur
Ben bir Köroğluyum dağda gezerim
Esen Ürüzgardan hiyle sezerim
Çamlıbelden aştığımı görmüşler
Kır atımın sekişinden bilmişler
Sepetçioğlu Zeybeği: Kadınların oynadığı zeybeklerdendir. Kına gecelerinde ya da kadın toplantılarında oynanan bu zeybeğin temposu hızlıdır. Oyuncu burada yalnızca ritme uyar. Birkaç kadın birlikte oynar, ancak devinimleri birbirine uymayabilir. Oyunun türküsü şöyledir:
Sepetçioğlu bir ananın kuzusu,
Hiç gitmiyor kollarımın sızısı
Yaman olur Isparta’nın uşağı
Salıvermiş belden aşağı kuşağı
Kaynakça :
-Isparta Kültür ve Turizm Envanteri (A. Kılıç, Koord.). (2011). Isparta: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü.
-
KAYSERİ- ETNOGRAFYA MÜZESİ GÜPGÜPOĞLU KONAĞI
2020 09, 18:38 -
AKSARAY-AKSARAY MÜZESİ
2020 09, 18:38 -
BURSA-KARAGÖZ EVİ MÜZESİ
2020 09, 18:38 -
MALATYA-ARSLANTEPE AÇIK HAVA MÜZESİ
2020 09, 18:38 -
MALATYA-ATATÜRK EVİ MÜZESİ
2020 09, 18:38 -
KONYA-SAHİP ATA VAKIF MÜZESİ
2020 09, 18:38 -
GAZİANTEP-GORGO MEDUSA CAM ESERLER MÜZESİ
2020 09, 18:38 -
ELAZIĞ-ELAZIĞ ARKEOLOJİ VE ETNOGRAFYA MÜZESİ
2020 09, 18:38 -
EDİRNE-LOZAN ANITI VE MÜZESİ
2020 09, 18:38 -
KONYA-KOYUNOĞLU ŞEHİR MÜZESİ VE KÜTÜPHANESİ
2020 09, 18:38
