DOKUMACILIK 2020 07, 03:43
El Sanatları
Yerleşik yaşama geçmiş olan Yörük ve Türkmen köylerinde kilim, cicim, zili, sumak ve pala dokumacılığı ile heybe, çuval, yastık yapımı oldukça önemli bir yer tutmaktadır. Özellikle Sivrihisar ilçesi Kuzuören. İlyaspaşa, Yörme, Holanta Köyü Türkmenleri, Günyüzü Türkmenleri, Han Kasabası ile Seyitgazi-Kırka Karakeçili Türkmenlerinin kilim dokumaları ilginçtir.
Kilim dokumacılığı son derece özgürdür. Türkmen deyişiyle “Halı işi deli işi, Kilim işi kimin işi” sözü, kilim dokumacılığının özgürlüğünü vurgulamaktadır. Kilim dokumacılığında önceden hazırlanan bir model bulunmaz. Ancak gelenek kalıpları içerisinde ve dokuma anıda, desenlerin özelliğine göre dik ve yan taşmalar yapılıp boşluklar doldurularak çalışılır. Halıda olduğu gibi sıra takibi yapılmaz.
Yörede kilim benzeri el dokumaları arasında yer alan cicim, zili, sumak... gibi değişik biçimlerdeki süsleme teknikleri de geliştirilmiştir.
Cicimde, gergin çözgü iplik sistemi üzerine bezayağı zemin örgüsü işlenirken, renkli ekstra iplikler çözgü üzerinden belirli atlamalarla desenleri meydana getirirler. Zili dokumada, bezayağı zemin örgüsü üzerine renkli iplikler, deseni oluşturacak biçimde, belirli atlamalarla işlenir. Yüzeyde deseni işleyen iplik, dokumanın arka yüzüne geçer ve o renk motifi yüzeyde tekrar işleyinceye kadar bağlantısız durur.
Sumak, gergin çözgü iplikleri üzerine renkli ipliklerin dolanarak desenleri oluşturduğu bir dokuma çeşididir.
Bu dokumalardan ihtiyaca göre de çuval, yastık yüzü, hurç, heybe, yatak örtüsü ve sedir örtüsü hazırlanır.
Bu dokumaların üzerlerindeki desenler de değişik adlar alırlar: İskambilli, Karakilim, Gülbudağı, Gelintaşı, Elibelinde, Atkaçtı, Akrep, Koçboynuzu, Kocabaş, Parmak, Merdiven, Ejder, Pençe, Çomça, Top, Ayna ve Bıtrak...gibi.
Son yıllarda ilimizde kilimciliğin geliştirilmesi amacıyla Seyitgazi-Kırka, Çifteler-Han ve Sivrihisar-Kayakent’te kilim dokuma okulları açılmıştır.
İşlemecilik: Eskişehir’de işleme sanatı oldukça ileri düzeydedir. Seyitgazi ve yöresindeki boncuk oyaları, tığ oyaları ve mekik oyaları anılmaya değer niteliktedir. Bu oyalara harcanan boncuk sayıları bazen 75 dizi gibi şaşırtıcı düzeylere varır. Sümbül, karanfil, gül, lale, domates.biber gibi meyve ve sebze motifleri biçiminde işlenen oyalar, yerel olarak çok çeşitli adlar alırlar; arap küpesi, müren kirpiği, çitirik, tırtıl kurdu, mini etek, saray süpürgesi, piliç ayağı, barak oya, hanım çantası, altmış akıl yetmiş fikir, saat kordonu, maydanoz yaprağı, peri bacaları, gelin tacı, subay sırması… gibi. Bu oyaların her birinin de yöredeki genç kızlar tarafından yapılmış ayrı ayrı manileri var:
“Oyalarım dizi dizi
Seni andım peri kızı
Yazıklar olsun sana
Yine aldattın bizi.”
“ Oyalı da yazma yakışmaz mı güzele
Yana yana benzim döndü gazele
Ben ölürsem sen yarini tazele”
Oya işlemeciliğinin yanı sıra dantel, kanaviçe, sarma, gergef, hesap işi, Türk işi, İğne ucu işlemeleri, yöre genç kızlarının el hünerlerinin ürünleridir. Eskişehir ve yöresinde çorap işlemeciliği de yaygındır. Yörede işlenen çorapların motiflerine ve işleme biçimlerine göre değişik adlar verilir. Bunlar sümbül, karanfil, lale, papatya, su yolu, gibi çiçeklerin yanı sıra özellikle gül motiflerinin işlendiği çoraplar Sivrihisar yöresinde oldukça değer taşır. “Ak çoraplar” özelliği taşıyan bu çoraplar beyaz ya da krem renginde olup genellikle ajurların konçlarda yer aldığı çoraplardır. Bu çorapların ajurlu olmasının nedeni çorabı tek düzelikten kurtarma amacını taşır. Böylece çorap desenli ve dekoratif bir görünüme sahip olur. Üzerindeki desenlerde bulunan işlemelerin biçimlerine göre; arpalı, baklava dilimi, sığır suyu, sıçan dişi, sineli, terleme, elmas eli,düz örgü, kestane kabuğu, İngiliz iğnesi, süpürge sapı, bal peteği, fincan göbeği, sarhoş yolu, bıçak burnu gibi adlarla anılırlar.
Bunun dışında, Dağküplü bez dokumacılığı ve İnönü’de geleneksel kıyafet olarak adlandırılan sarka işçiliği halen sürdürülmektedir.
-
KAYSERİ- ETNOGRAFYA MÜZESİ GÜPGÜPOĞLU KONAĞI
2020 09, 18:38 -
AKSARAY-AKSARAY MÜZESİ
2020 09, 18:38 -
BURSA-KARAGÖZ EVİ MÜZESİ
2020 09, 18:38 -
MALATYA-ARSLANTEPE AÇIK HAVA MÜZESİ
2020 09, 18:38 -
MALATYA-ATATÜRK EVİ MÜZESİ
2020 09, 18:38 -
KONYA-SAHİP ATA VAKIF MÜZESİ
2020 09, 18:38 -
GAZİANTEP-GORGO MEDUSA CAM ESERLER MÜZESİ
2020 09, 18:38 -
ELAZIĞ-ELAZIĞ ARKEOLOJİ VE ETNOGRAFYA MÜZESİ
2020 09, 18:38 -
EDİRNE-LOZAN ANITI VE MÜZESİ
2020 09, 18:38 -
KONYA-KOYUNOĞLU ŞEHİR MÜZESİ VE KÜTÜPHANESİ
2020 09, 18:38
